Nguyễn Đắc Thủy - Tỉnh ủy viên
Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Hệ giá trị gia đình là những truyền thống, phẩm chất tốt đẹp được các gia đình kiến tạo, vun đắp trong quá trình phát triển. Hệ giá trị tạo điểm tựa tinh thần, tạo môi trường văn hóa, có tác dụng giáo dục, điều chỉnh hành vi, suy nghĩ, định hướng con người đến những điều tốt đẹp. Ở khía cạnh khác, hệ giá trị gia đình là biểu hiện sinh động của truyền thống, bản sắc văn hóa cộng đồng.
Ảnh minh họa
Với truyền thống văn hóa phương Đông, con người Việt Nam luôn đề cao giá trị cộng đồng, truyền thống của gia đình, dòng họ; đối với mỗi người, gia đình là quê hương, nơi có tổ tiên, ông bà, cha mẹ, anh em, người thân, dòng họ; gia đình có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, in dấu ấn sâu đậm trong suốt hành trình của một đời người. Nhân tố gia đình Việt Nam còn gắn kết, bền chặt với quốc gia, dân tộc, các thế hệ gia đình cùng những bước thăng trầm của đất nước đã có những đóng góp to lớn trong công cuộc cách mạng, kháng chiến và bảo vệ Tổ quốc.
Trải qua chiều dài lịch sử, gia đình Việt Nam đã xây dựng, gìn giữ và phát triển một hệ giá trị tốt đẹp về tình yêu thương, sự hiếu thuận, hòa hợp, tôn trọng, cần cù, sáng tạo, duy trì được sự gắn kết các thành viên dựa trên nền tảng tình cảm, sự thủy chung, đức hy sinh và tinh thần trách nhiệm. Gia đình Việt Nam còn là nơi lưu giữ và trao truyền các giá trị văn hóa, nhân văn, tri thức quý báu của dân tộc, hướng con người đến những giá trị của chân, thiện, mỹ. Sự phát triển, tiến bộ, văn minh, no ấm, hạnh phúc của các gia đình là thước đo quan trọng để đánh giá sự phát triển của đất nước. Nói đến hệ giá trị gia đình Việt Nam không chỉ nói đến những truyền thống tốt đẹp trong phạm vi mỗi gia đình, nó còn là hằng số văn hóa gắn kết giữa gia đình với Tổ quốc, non sông, những truyền thống tốt đẹp của gia đình đã kết tinh thành hệ giá trị mang tính bền vững, đó là tinh thần yêu nước, truyền thống đoàn kết, gắn bó keo sơn; là tình yêu thương, sự đùm bọc, chở che; là truyền thống hiếu học, trọng danh dự..v.v.. Đó chính là nét đẹp, là điều khác biệt quý báu của mỗi người con đất Việt.
Việc giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình với những giá trị, truyền thống tốt đẹp có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục, bồi đắp lý tưởng, lối sống, nhân cách con người; đồng thời góp phần bảo tồn, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, khơi dậy khát vọng sáng tạo, phát triển để xây dựng xã hội phồn vinh, hạnh phúc.
Đất nước đang ngày một đổi mới và phát triển, đời sống xã hội được nâng cao, mỗi gia đình ngày nay đều có chất lượng cuộc sống tốt hơn, đời sống vật chất, tinh thần của nhiều hộ gia đình không ngừng được cải thiện. Tuy nhiên những tác động của mặt trái nền kinh tế thị trường và quá trình hội nhập toàn cầu đã có những tác động làm thay đổi quan niệm của nhiều người về hệ giá trị gia đình. Xu hướng đề cao giá trị vật chất, danh vị, tính ích kỷ, chủ nghĩa cá nhân đã và đang có nguy cơ đảo lộn những giá trị văn hóa gia đình truyền thống, sợi dây gắn kết giữa các thành viên trong gia đình đang trở nên dần lỏng lẻo. Tình trạng văn hóa phẩm độc hại, cổ súy cho lối sống nhanh, sống gấp, đề cao sự hưởng thụ, đi ngược lại những giá trị, đạo đức, thuần phong mỹ tục đang len lỏi vào trong mỗi gia đình, đặc biệt là thế hệ trẻ. Một số loại hình tôn giáo lạ xuất hiện với những hành động kỳ quặc như không thờ cúng tổ tiên, chối bỏ, cắt đứt mối quan hệ với người thân, gia đình..v.v… Các hiện tượng đó đang tạo nên những nguy cơ làm thay đổi hệ giá trị gia đình Việt Nam.
Để xây dựng gia đình mới ở nước ta hiện nay, phải ngăn chặn những hiện tượng tiêu cực, mạnh dạn lựa chọn và xử lý đúng đắn những yếu tố mới nảy sinh, trong đó quan trọng là tiếp thu có chọn lọc những nội dung tiến bộ của thời đại phù hợp với truyền thống, văn hoá dân tộc và sự phát triển của xã hội.
Đất nước ta đã và đang thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, với mục tiêu: “Phấn đấu đến năm 2030, là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao...; xây dựng xã hội phồn vinh, dân chủ, công bằng, văn minh, trật tự, kỷ cương, an toàn, bảo đảm cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân...”. Trong sự nghiệp chung ấy, có sự đóng góp không nhỏ của từng gia đình. Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng xác định: "Xây dựng gia đình Việt Nam no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới". Ngày 24/6/2021, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 06-CT/TW về "Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác xây dựng gia đình trong tình hình mới".
Theo tinh thần của Văn kiện Đại hội XIII, và Chỉ thị 06 CT/TW, xây dựng hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời gian tới, ngoài các tiêu chí thế hiện đặc điểm các mối quan hệ trong gia đình như yêu thương, chia sẻ, tôn trọng, gắn kết, cần quan tâm xây dựng tiêu chí gia đình trong mối quan hệ với cộng đồng, quốc gia, dân tộc, gắn với bối cảnh kinh tế xã hội của đất nước.
Trong những năm qua, ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch đã chủ động xây dựng, ban hành và tổ chức triển khai các Đề án, Chương trình nhằm tăng cường các giải pháp về giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình phù hợp với tình hình hiện nay trên cơ sở quan điểm chỉ đạo của Đảng; Nghị quyết số 33-NQ/TW về "xây dựng văn hóa và con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước"; Chiến lược Phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030; Đề án Phát huy giá trị tốt đẹp các mối quan hệ trong gia đình Việt Nam; Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình. Phát động các phong trào “Xây dựng gia đình hạnh phúc”; “Ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu hiếu thảo”; “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, đô thị văn minh”; “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới”.v.v..Kết quả từ thực hiện những phong trào này đã mang lại những hiệu ứng tích cực, giúp mỗi người thêm trân trọng, giữ gìn những giá trị văn hóa tốt đẹp của gia đình.
Để giữ gìn, phát huy hệ giá trị gia đình Việt Nam trong tình hình mới, các cấp ủy Đảng, chính quyền cần có những hành động cụ thể, quyết liệt nhằm xây dựng gia đình Việt Nam đáp ứng thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Tăng cường công tác phối hợp liên ngành giữa các cơ quan theo chức năng, nhiệm vụ được quy định để thực hiện công tác gia đình. Cùng với đó là đổi mới và hoàn thiện việc giáo dục đạo đức, lối sống trong gia đình, kết hợp với nhà trường và xã hội. Phát huy vai trò bảo tồn, nuôi dưỡng, lưu giữ và trao truyền các giá trị văn hóa của dân tộc từ gia đình, tạo nên sức mạnh đoàn kết, hun đúc ý chí tinh thần dân tộc, phát triển đất nước. Đây không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành Văn hoá, Thể thao và Du lịch mà cần sự quan tâm, đầu tư của các cấp, các ngành, sự chung tay kết hợp của cả hệ thống chính trị-xã hội toàn xã hội và ý thức trách nhiệm của mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng.
Giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam là sự kết tinh của văn hóa gia đình và văn hóa dân tộc, gia đình là tế bào của xã hội, là cơ sở kiến tạo nên một xã hội rộng lớn.Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “... Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội tốt thì gia đình càng tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình”. Vì vậy, mỗi gia đình và toàn xã hội cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc vấn đề này, chủ động phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp, góp phần xây dựng gia đình ấm no, hạnh phúc, tiến bộ và văn minh, để gia đình thật sự là tế bào lành mạnh, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh mới./.
N.Đ.T