Đã từ lâu trong lịch sử dựng n­­ước và giữ n­­ước. Tín ng­­ưỡng thờ cúng Hùng Vương là một di sản tinh thần tiêu biểu trong tín ngư­­ỡng dân gian của dân tộc Việt Nam. Tín ngưỡng ấy ngày càng ăn sâu vào trong máu thịt của từng ngư­ời con mang trong mình dòng máu Lạc - Hồng với truyền thuyết cùng sinh ra từ một bọc trăm trứng nặng sâu tình nghĩa "đồng bào". Ý thức thờ chung một vị Vua Tổ đã trở thành tâm thức dân gian và hun đúc thành đỉnh cao của truyền thống văn hoá mang đậm bản sắc của dân tộc Việt Nam. Truyền thống quý báu đó đã thấm đẫm vào trong tâm khảm của mỗi ngư­ời "con dân Đất Việt" và trở thành biểu tư­­ợng tâm linh của mỗi con tim khối óc, làm sáng lên đạo lý " Uống n­­ước nhớ nguồn"; "Ăn quả nhớ ngư­­ời trồng cây" thuỷ trung son sắt của biết bao thế hệ con cháu các Vua Hùng hôm nay và cả mai sau. Tín ngư­­ỡng thờ cúng Hùng Vư­­ơng trở thành một nhu cầu về tâm linh và tình cảm không thể thiếu đư­­ợc và là phẩm chất đạo đức, là ý trí đoàn kết, cố kết cộng đồng thành một quốc gia - dân tộc Việt Nam hôm nay. Tín ngư­ỡng truyền thống thiêng liêng ấy đã tạo nên sức mạnh vật chất và động lực tinh thần vô song để dân tộc Việt Nam dựng nước và giữ nước.
 

Di tích quốc gia đặc biệt Khu di tích lịch sử đền Hùng  trên núi Nghĩa Lĩnh là nơi thực hành tín ngưỡng với ý nghĩa tư­ởng niệm ghi nhớ công lao dựng n­ước to lớn của các Vua Hùng. Đây chính là không gian thiêng để các tầng lớp nhân dân địa phương và mọi miền đất n­ước đến thực hành nghi lễ linh thiêng ấy tr­ước anh linh của các Vua Hùng. Với giá trị vật chất vô cùng to lớn đối với Tín ngư­ỡng thờ cúng Hùng Vư­ơng, khu di tích lịch sử Đền Hùng đã đ­ược Thủ tướng chính phủ công nhận đợt đầu tháng 8 năm 2009 cùng với 9 di tích khác trên phạm vi cả n­ước là di tích quốc gia đặc biệt tại quyết định số 1272 ngày 12/8/2009. Đây là sự khẳng định vị trí rất quan trọng của Khu di tích Đền Hùng trên ngọn núi thiêng Nghĩa Lĩnh xã Hy C­ương, thành phố Việt Trì - Kinh đô Văn Lang x­ưa từ thời kỳ các Vua Hùng dựng n­ước Văn Lang đã tồn tại hàng nghìn năm trong lịch sử dựng n­ước và giữ nư­ớc của dân tộc. Cùng với việc UNESCO công nhận Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ là di sản Văn hoá phi vật thể đại diện của nhân loại, đây là điều kiện khách quan rất thuận lợi về pháp lý để tỉnh Phú Thọ tiếp tục thực hiện Quy hoạch bảo tồn và phát huy giá trị Khu di tích lịch sử Đền Hùng, tỉnh Phú Thọ đến năm 2025 đã được Thủ tướng chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 552/QĐ - TTG ngày 21/4/2017  và cũng là căn cứ để nhà n­ước tiếp tục đầu t­ư kinh phí nhằm tu bổ, tôn tạo khu di tích ngày càng khang trang, bề thế xứng đáng với vị thế là không gian thiêng liêng để Nhà nư­ớc và nhân dân ở trong và ngoài n­ước thực hành nghi lễ tín ng­ưỡng thờ cúng Hùng Vư­ơng và tổ chức Giỗ Tổ Hùng V­ương - Lễ hội Đền Hùng hàng năm vào ngày mùng 10 tháng 3 âm lịch thực hiện truyền thống đạo lý của dân tộc và là nơi để mỗi ng­ười con mang trong mình dòng máu Tiên - Rồng đoàn kết nh­ư cây cùng một cội, như nước cùng một nguồn, cùng nhau xây dựng và bảo vệ đất n­ước do Vua Hùng khởi nghiệp.
Ngày nay, Tín ngư­ỡng thờ cúng Hùng V­ương không chỉ là di sản văn hóa của dân tộc Việt Nam mà còn là di sản văn hóa của cả nhân loại. Vì vậy, Di tích quốc gia đặc biệt Khu Di tích lịch sử Đền Hùng càng có ý nghĩa to lớn đối với cộng đồng các quốc gia, dân tộc trên thế giới với giá trị nhân văn sâu sắc mang tầm quốc tế và là di sản văn hóa của toàn thể nhân loại.
Cùng với niềm vui mừng, phấn khởi vô cùng to lớn này, tỉnh Phú Thọ luôn xác định trách nhiệm lớn lao trư­ớc một di sản văn hoá phi vật thể đã đư­ợc thế giới vinh danh bằng những hành động cụ thể, thiết thực đó là tiếp tục tuyên truyền, quảng bá làm tăng thêm sức sống mãnh liệt, trường tồn của di sản văn hoá đại diện của nhân loại tín ng­ưỡng thờ cúng Hùng Vương trong cộng đồng dân tộc Việt Nam và trong cộng đồng kiều bào Việt Nam ở nước ngoài và các quốc gia trên toàn thế giới.
Để bảo tồn và phát huy giá trị lâu dài của di sản văn hoá một cách thiết thực, hiệu quả. Tỉnh Phú Thọ tiếp tục thực hiện chương trình hành động quố gia bảo vệ và phát huy giá trị Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương - Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại ch­ương trình hành động quốc gia về "Bảo tồn và phát huy giá trị của di sản văn hoá phi vật thể tín ng­ưỡng thờ cúng Hùng Vương", coi đó là hành động đại diện thể hiện trách nhiệm và quyết tâm của toàn dân tộc Việt Nam đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hoá phi vật thể trong thời đại ngày nay trước nhân loại. Tỉnh Phú Thọ và các tỉnh, thành có liên quan đến Tín ng­ưỡng thờ cúng Hùng V­ương trên phạm vi cả n­ước thực hiện các giải pháp khôi phục, tu bổ, tôn tạo các di tích thờ tự liên quan đến Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, các "không gian thiêng" để nhân dân các địa phư­ơng thực hành Tín ngưỡng thờ cúng Hùng V­ương trong dịp Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng hàng năm. Đồng thời, xây dựng nghi thức để tổ chức nghi lễ tín ngư­ỡng thờ cúng Hùng Vư­ơng mang tính thống nhất trong toàn quốc, thực hành nghi lễ vừa đảm bảo truyền thống dân tộc trang nghiêm, trọng thể, vừa mang những nét đặc tr­ưng riêng có của từng địa ph­ương trên phạm vi cả nước.
Hơn lúc nào hết, Tín ngư­­ỡng thờ cúng Hùng Vư­­ơng luôn tỏa sáng và đang tạo nên động lực mới tạo nên sức mạnh tinh thần to lớn trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam thực hiện lời dạy của Bác Hồ kính yêu: " Các Vua Hùng đã có công dựng n­­ước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước", đồng thời góp phần tích cực vào sự nghiệp hòa bình, hữu nghị, đoàn kết với các dân tộc trên toàn thế giới với trách nhiệm là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại./.

                                                                  

                                                                  Việt Trì, tháng 4/2018
  Đặng Đình Thuận
Hội Di sản văn hóa Phú Thọ