Khu Di tích lịch sử Đền Hùng đã được Nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử đặc biệt cấp quốc gia từ năm 2009. Đây là một trong những địa chỉ văn hóa tâm linh quan trọng bậc nhất của dân tộc Việt Nam. Hàng năm vào dịp Lễ hội Đền Hùng có hàng triệu đồng bào, du khách về thăm viếng Đền Hùng để thắp nén hương thơm tri ân công đức dựng nước của các Vua Hùng.
          Hiện nay xu hướng trở về cội nguồn ngày càng được coi trọng, vì vậy lượng khách đến Đền Hùng mỗi ngày một đông. Nhiều năm qua diễn trường tổ chức các hoạt động Giỗ tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền  Hùng ngày càng mở rộng không chỉ ở khu vực di tích mà còn diễn ra ở nhiều địa điểm ở thành phố Việt Trì và các huyện lân cận như Lâm Thao, Phù Ninh, Tam Nông; Từ sau khi Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, địa điểm tổ chức nghi lễ thờ cúng Hùng Vương và các tướng lĩnh, nhân vật thời Hùng Vương được mở rộng ở các di tích lịch sử văn hóa có liên quan ở các địa bàn trong toàn  tỉnh ở cùng thời điểm 7giờ sáng ngày mồng 10 tháng 3 âm lịch.Từ thực tế này đặt ra vấn đề quản lý các hoạt động dịch vụ văn hóa ngày một cấp thiết, đặc biệt là trong ngày tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng.
          Nhiều năm qua, Thanh tra sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ đã phối hợp với Thanh tra Bộ Văn  hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức kiểm tra công tác quản lý, tổ chức lễ hội tại khu Di tích lịch sử Đền Hùng nhắc nhở việc hành lễ và đặt tiền giọt dầu của du khách tại 8 đền, chùa trong khu di tích, kiểm tra các hoạt động vui chơi có thưởng: Ném bóng, câu cá, bóc bánh, tung vòng, các trò chơi dân gian: bịt mắt đánh trống, bịt mắt bắt vịt, bịt mắt đập niêu, đi cầu thăng bằng...vv; kiểm tra hướng dẫn các đơn vị, tổ chức các hoạt động văn hóa, dịch vụ văn hóa, bán hàng trong khu vực hội sử dụng âm thanh đúng quy định, kiểm tra các hoạt động kinh doanh phát hành các xuất bản phẩm, thực hiện quảng cáo, giới thiệu sản phẩm thương mại, các hoạt động dịch vụ trong Hội chợ Hùng Vương... các đoàn kiểm tra chuyên ngành và liên ngành đã kiên quyết xử lý hàng trăm trường hợp vi phạm ở các hoạt động trò chơi nguy hiểm (phi tiêu bằng mũi tên bịt sắt nhọn), trò chơi mang tính chất cờ bạc như cò quay, vui chơi trả thưởng bằng tiền mặt, cờ thế ăn tiền, tổ chức vui chơi không được cấp phép, dùng loa quá công suất trong quảng cáo bán hàng, các văn hóa phẩm không được phép lưu hành...Việc kiểm tra xử lý kịp thời khi những vi phạm quy định mới phát sinh đã góp phần tích cực để đưa các hoạt động dịch vụ văn hóa vào nề nếp. Có thể nói về cơ bản những hoạt động văn hóa trong dịp tổ chức Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng tuy diễn ra trong một diễn trường rộng, thời gian dài song vẫn đảm bảo đúng quy định của Quy chế tổ chức lễ hội truyền thống của BộVHTT&DL. Các hoạt động văn hóa: biểu diễn nghệ thuật, hát Xoan và dân ca Phú Thọ, lễ hội dân gian đường phố, Hội trại văn  hóa, hội thi gói nấu bánh chưng, giã bánh giầy, các hoạt động thể thao... diễn ra vui tươi, lành mạnh mang đậm dấu ấn văn hóa truyền thống và bản sắc dân tộc thu hút nhiều người xem.
          Tình trạng đặt tiền giọt dầu không đúng nơi quy định, chèo kéo khách mua hàng, hoạt động vui chơi có thưởng trá hình, dùng loa phóng thanh công suất lớn quảng cáo bán bánh kẹo và các sản phẩm du lịch đã giảm hẳn so với nhiều năm trước đây. Việc đổi tiền lẻ, giắt tiền vào các tay tượng, tay ngai cơ bản được ngăn chặn; việc đặt hòm công đức, ghi phiếu công đức đã dần đi vào nề nếp. Các hoạt động du lịch, hội chợ, triển lãm quảng bá sản phẩm du lịch thu hút đông đảo khách tham quan, mua sắm. Các cơ sở lưu trú du lịch đã tích cực đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, nâng cao chất lượng phục vụ du khách thực hiện niêm yết giá công khai bán đúng giá cam kết với ban Tổ chức trong ngày hội.

Đội kiểm tra liên ngành - Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Phú Thọ kiểm tra hoạt động quảng cáo tại lễ hội Đền Hùng

         
Tuy nhiên cũng còn một số tồn tại trong công tác quản lý chưa dễ khắc phục được ngay, ví dụ tình trạng khá nhiều cơ sở bán hàng dùng loa quá công suất gây ảnh hưởng đến không gian tổ chức lễ hội, một số cơ sở dịch vụ vui chơi  có thưởng thời điểm không có đoàn kiểm tra đã tổ chức trò chơi cờ bạc trá hình. Vẫn còn tình trạng thả tiền lẻ xuống giếng ở Đền Giếng, giếng Cổ và suối giao duyên...Về nguyên nhân theo ý kiến đánh giá của chúng tôi Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng là ngày hội lớn của cả nước có sự tham gia của nhiều tỉnh thành, nhiều hoạt động văn hóa diễn ra đồng thời ở nhiều địa điểm thu hút lượng lớn đồng bào, du khách cùng về một lúc nhất là những ngày cao điểm mồng 6, mồng 9 và 10/3 âm lịch vì vậy có khá nhiều cơ sở bán hàng, tổ chức dịch vụ văn hóa, vui chơi có thưởng vì lợi nhuận đã không thực hiện đầy đủ các cam kết với ban Tổ chức lễ hội, dùng loa phóng thanh quá công suất để quảng cáo sản phẩm gây sự khó chịu phản cảm cho du khách. Ý thức của một bộ phận người dân, du khách về việc chấp hành các quy định về đặt tiền giọt dầu, thắp hương, hóa vàng, rải tiền lẻ ở những nơi không được phép chưa tốt. Một nguyên nhân nữa là công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện đúng các quy định nội quy có lúc có nơi chưa thường xuyên. Việc không thả tiền lẻ xuống giếng, suối Giao Duyên, không cài tiền lẻ vào các tay tượng, cành cây, các đền, chùa, trong khu di tích không được quá số lượng đĩa tiền giọt dầu, hòm công đức. Việc cấp đất sử dụng vào việc kinh doanh ở khu vực hồ Gò Cong phải tính đến việc không làm ảnh hưởng đến đường đi của du khách vào khu vực lễ hội. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận đoàn kiểm tra liên ngành để tăng cường hơn nữa hiệu quả công tác kiểm tra các hoạt động văn hóa, dịch vụ văn hóa. Bên cạnh đó cần sự chủ động hơn của các phòng Văn hóa và thông tin, các phường xã nơi diễn ra các hoạt động trực tiếp trong chương trình Giỗ tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng (địa điểm diễu hành các đoàn Nghệ thuật dân gian, các hoạt động biểu diễn văn hóa, nghệ thuật phục vụ du khách, các di tích lịch sử - văn hóa có liên quan việc thờ cúng Hùng Vương, tướng lĩnh, nhân vật thời Hùng Vương) để tăng cường việc kiểm tra, hướng dẫn và giảm áp lực cho các đội kiểm tra chuyên ngành, liên ngành trong những ngày cao điểm Giỗ Tổ Hùng Vương.
          Những năm gần đây Lễ hội Đền Hùng được tỉnh Phú Thọ tổ chức chu đáo được Bộ VHTT&DL đánh giá là một trong những lễ hội mẫu mực. BTC lễ hội cố gắng thực hiện theo phương châm “5 không”: Không có tình trạng ùn tắc giao thông; không để xảy ra tình trạng kinh doanh, dịch vụ với giá cả mang tính “chặt, chém”; không có người ăn xin, không để xảy ra các hành vi mang tính phản cảm; không để mất vệ sinh an toàn thực phẩm để hạn chế những tiêu cực thường có trong khá nhiều lễ hội ở các tỉnh thành khác, tạo sự hài lòng của đồng bào và du khách khi hành hương về đất Tổ.

Các gian hàng vui chơi tại lễ hội Đền Hùng năm 2018
 

Lễ hội Đền Hùng đã đến rất gần, nhiều hoạt động lễ và hội sẽ diễn ra ở nhiều địa điểm, lượng khách dự báo sẽ về thăm viếng Đền Hùng rất lớn do vậy công tác quản lý các hoạt động văn hóa cần phải đi trước và tập trung trong những ngày cao điểm mới đáp ứng được đòi hỏi ngày càng cao của thực tiễn. Tin rằng với sự vào cuộc quyết liệt của các địa phương, các sở, ngành, sự chủ động thực hiện kế hoạch của ban Tổ chức - Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng năm Mậu Tuất 2018, công tác quản lý các hoạt động văn hóa, dịch vụ văn hóa sẽ có những chuyển biến tích cực, tạo được nhiều ấn tượng tốt đẹp đối với đồng bào và du khách khi hành hương về đất Tổ./.
 

                                                                                                     Thu Lan
                                                                                      Phòng Quản lý Văn hóa