Đầu năm 2017, công tác quản lý và tổ chức lễ hội trên địa bàn tỉnh đã có nhiều đổi mới, tạo sự chuyển biến tích cực, đi vào nền nếp, góp phần giáo dục đạo lý uống nước nhớ nguồn, tạo sự gắn kết giữa các thành viên trong cộng đồng, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng của các tầng lớp nhân dân. Các hoạt động lễ hội diễn ra trang trọng, an toàn, tiết kiệm, cùng nhiều hoạt động văn hóa, thể thao và các trò chơi dân gian sôi nổi thu hút đông đảo nhân dân và du khách tham gia.
Ngay từ cuối năm 2016, đầu năm 2017, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ động xây dựng các kế hoạch, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn và nhắc nhở phòng Văn hoá và Thông tin các huyện, thị, thành tăng cường công tác quản lý tổ chức lễ hội, các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo và các hoạt động văn hóa truyền thống, hoạt động kinh doanh, dịch vụ văn hóa, thực hiện nếp sống văn minh trong trong lễ hội: Hướng dẫn phòng Văn hóa - Thông tin các huyện, thành, thị quán triệt, chỉ đạo các địa phương thực hiện nghiêm các văn bản chỉ đạo của cấp trên như: Chỉ thị 04/CT-BVHTTDL ngày 13/1/2016 của Bộ VHTT&DL về việc tăng cường công tác quản lý, tổ chức và thực hiện nếp sống văn minh trong hoạt động lễ hội năm 2016; Quyết định số 486/QĐ-BVHTTDL ngày 12/2/2015 của Bộ VHTTDL về việc ban hành tiêu chí, thang điểm đánh giá thực hiện công tác quản lý và tổ chức lễ hội dân gian; Thông tư 15/2015/TT- BVHTTDL ngày 22/12/2015 của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch quy định về tổ chức lễ hội; các văn bản chỉ đạo của Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch về việc tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội năm 2016. Đồng thời, Sở đã ban hành các văn bản gửi  UBND huyện, thành, thị về việc tăng cường công tác quản lý tổ chức lễ hội, thực hiện nếp sống văn minh trong hoạt động lễ hội năm 2017. Đôn đốc các địa phương đứng ra tổ chức lễ hội xây dựng nội quy, quy định của Ban tổ chức lễ hội, đảm bảo an ninh trật tự, an toàn cho nhân dân, tuyệt đối không để xảy ra mất an ninh trật tự, tai nạn giao thông, cháy nổ và các tai nạn, tệ nạn khác làm ảnh hưởng đến truyền thống, thuần phong, mỹ tục của dân tộc. Tuyên truyền, hướng dẫn nhân dân đặt tiền lễ tại nơi thờ tự đúng quy định; bố trí lực lượng thu gom kịp thời các loại hương, tiền công đức và tiền lễ mà nhân dân đã đặt không đúng nơi quy định (giắt tiền vào nải quả, cây hương, cây nến, tay tượng, thả tiền xuống hồ, giếng…); Xây dựng nội quy, hướng dẫn du khách và nhân dân tham gia lễ hội sử dụng tiền có mệnh giá nhỏ hợp lý, đúng mục đích, văn minh, tiết kiệm, chấn chỉnh không để dịch vụ đổi tiền lẻ hoạt động trong khuôn viên di tích và lễ hội; Bố trí, sắp xếp các hàng quán dịch vụ, bãi trông giữ phương tiện giao thông cho gọn gàng, khoa học, đảm bảo tính thẩm mỹ, thuận tiện cho nhân dân về dự lễ. Tổ chức các đoàn thanh tra, kiểm tra theo kế hoạch và đột xuất nhằm ngăn chặn và xử lý nghiêm khắc các biểu hiện tiêu cực làm ảnh hưởng đến lối sống, nếp sống văn hóa, không gian văn hóa tâm linh như: lợi dụng lễ hội để hoạt động mê tín dị đoan, thu lợi bất chính; Hiện tượng xả rác tùy tiện, đốt vàng mã, thả tiền, ném tiền, đặt tiền gây phản cảm ở nơi thời tự; thanh, kiểm tra dịch vụ đổi tiền lẻ, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc đặt tiền lễ, tiền giọt dầu, tiền công đức trong các hoạt động văn hóa, lễ hội, tín ngưỡng và các biểu hiện không lành mạnh khác trong lễ hội.
Để chuẩn bị tốt cho công tác quản lý lễ hội năm Đinh Dậu- 2017, cuối năm 2016, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã phối hợp tổ chức thành công 02 hội thảo khoa học: Hội thảo, tọa đàm “Văn hóa ứng xử trong lễ hội” với sự tham gia của các chuyên gia, các nhà khoa học thuộc lĩnh vực văn hóa, văn nghệ dân gian và đại diện lãnh đạo một số Sở VH,TT&DL các tỉnh, thành phố; gần 30 bài tham luận đề cập đến thực trạng lễ hội tại các địa phương, trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm trong công tác tham mưu, tổ chức, quản lý lễ hội tại địa phương; đề xuất những giải pháp, kiến nghị để các cơ quan có thẩm quyền xây dựng được cơ chế, chính sách phù hợp nhằm đưa hoạt động lễ hội trên địa bàn cả nước đi vào nề nếp theo chủ trương đường lối, chính sách pháp luật về văn hóa của Đảng và Nhà nước, góp phần bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa tiêu biểu của dân tộc; Phối hợp UBND huyện Tam Nông tổ chức Hội nghị, hội thảo “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa lễ cầu trâu Hương Nha, Xuân Quang và Hội Phết Hiền Quan, huyện Tam Nông” với sự tham gia của đại diện Viện Văn hóa Nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, Viện Nghiên cứu văn hóa - Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, Trung tâm Nghiên cứu và Phát huy giá trị di sản văn hóa - Hội Di sản văn hóa Việt Nam; các nhà nghiên cứu, chuyên gia, các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và địa phương. Tại hội thảo, đã có 11 ý kiến tham luận khẳng định giá trị văn hóa truyền thống, lịch sử của lễ cầu trâu Hương Nha, Xuân Quang và Hội Phết Hiền Quan cũng như đánh giá thực trạng, những mặt tích cực, tiêu cực, nguyên nhân tồn tại và đề ra một số giải pháp loại bỏ, thay thế các tập tục gây phản cảm, có tác động tiêu cực đến xã hội để tổ chức các lễ hội trên phù hợp với đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân hiện nay.
 

 
Để tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội, đầu năm 2017, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã gửi văn bản hướng dẫn và chỉ đạo các xã Hương Nha, Xuân Quang, Hiền Quan tổ chức lễ hội. Do đó, lễ cầu trâu Hương Nha, Xuân Quang đã không còn tình trạng đập trâu gây phản cảm trong dư luận như những năm trước. Lễ hội Phết năm nay, ngoài việc tổ chức phần lễ như hàng năm, phần hội được tổ chức với các hoạt động như tổ chức đêm giao lưu văn nghệ, các hoạt động thể dục thể thao, tổ chức phiên chợ quê. Đáng chú ý nhất là nội dung kéo quân đánh phết năm nay được tổ chức với nhiều nét mới, nhằm quản lý và tổ chức tốt Lễ hội Phết Hiền Quan năm Đinh Dậu đảm bảo lành mạnh, an toàn, tiết kiệm, không phản cảm, không có hình ảnh bạo lực trong bãi phết, thay cho việc tranh cướp phết như mọi năm. Năm nay, Ban tổ chức Lễ hội đã ban hành nội quy, thể lệ đánh phết ngày 12,13 tháng Giêng năm Đinh Dậu, với số lượng người tham gia đánh phết được ban tổ chức lựa chọn là 100 người từ 14 khu dân cư và được chia thành 2 đội thắt đai xanh, đỏ để phân biệt. Đội Giáp Thượng thắt đai xanh, Đội Giáp Hạ thắt đai đỏ. Cả 2 đội đều phải tuân thủ quy định của ban tổ chức lễ hội. Nếu cá nhân nào không tuân thủ sẽ không được tham gia đánh phết. Ngày 12 tháng Giêng ném 03 quả phết; ngày 13 tháng Giêng ném 03 quả phết, 03 quả chúi. Trong thể lệ đánh phết ban tổ chức yêu cầu tất cả thanh niên tham gia đánh phết phải tuân thủ theo thể lệ của ban tổ chức lễ hội đề ra; nghiêm cấm những hành động xô xát, ẩu đả, gây phản cảm, gây mất an ninh trật tự trong bãi phết; lực lượng an ninh bảo đảm an ninh trật tự trong quá trình đánh phết, kiên quyết xử lý những trường hợp vi phạm nội quy hay thể lệ đánh phết của ban tổ chức lễ hội phết xã Hiền Quan đề ra. Bên cạnh đó, Ban tổ chức lễ hội cũng đề nghị khách tham dự lễ hội và người không có nhiệm vụ không được đứng vào bãi phết làm cản trở việc đánh phết của 02 đội.
 

Rước kiệu trong Hội Phết Hiền Quan. Ảnh: Nguyên An
 

Trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tỉnh Phú Thọ vinh dự có 02 lễ hội được Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận, đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia là: Lễ hội Trò Trám (xã Tứ Xã - huyện Lâm Thao) và Lễ hội Đình Đào Xá (xã Đào Xá - huyện Thanh Thủy).
Với những nỗ lực cố gắng của Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đầu năm 2017, các lễ hội trên địa bàn tỉnh Phú Thọ diễn ra vui tươi, lành mạnh, an toàn; ý thức của nhân dân về thực hiện nếp sống văn minh trong lễ hội, về đảm bảo vệ sinh môi trường đã có nhiều chuyển biến tích cực hơn hẳn so với những năm trước đây; các cấp chính quyền đã quan tâm chú trọng đến phương án đảm bảo an toàn lễ hội, vì vậy đã không để xảy ra các sự cố, các biểu hiện tiêu cực nghiêm trọng, tạo được sự đồng tình, ủng hộ của đông đảo nhân dân cũng như các tổ chức xã hội. Chất lượng phục vụ du khách từng bước được chú trọng, mục tiêu gắn lễ hội với phát triển du lịch được nhiều địa phương thực hiện có hiệu quả. Hoạt động lễ hội đầu năm 2017 đã đáp ứng được nhu cầu tín ngưỡng của nhân dân và du khách, tạo nên khí thế vui tươi phấn khởi trong cộng đồng, đảm bảo an toàn cho du khách.

Quách Thị Sinh
Sở văn hóa, Thể thao và Du lịch