Cách ngày nay vừa tròn 68 năm, quân và dân ta đã lập nên chiến công vang dội trên dòng sông Lô vào ngày 24 tháng 10 năm 1947, bẻ gãy một trong ba gọng kìm bằng đường thuỷ của Thực dân Pháp, làm thất bại âm mưu tấn công lên chiến khu Việt Bắc nhằm tiêu diệt cơ quan đầu não kháng ciến của ta là Trung ương Đảng và Bác Hồ.

 

Mặc dù thời gian đã trôi qua hơn nửa thế kỷ, nhưng âm hưởng hào hùng của chiến thắng Sông Lô như vẫn còn vang vọng đến hôm nay và cả mai sau. Đặc biệt qua các nguồn tư liệu lịch sử liên quan đến chiến thắng Sông Lô còn lưu giữ được, chúng ta thấy được ý nghĩa và tầm vóc to lớn của chiến thắng:
1- Ngày 08/10/1947 trước khi bước vào chiến dịch, Tổng chỉ huy quân đội quốc gia và dân quân tự vệ Việt Nam Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã ra lời kêu gọi bộ đội và dân quân tự vệ:
" Bộ đội và dân quân tự vệ chiến đấu phá tan cuộc tấn công Thu- Đông của địch.
Hỡi các tướng sỹ Vệ quốc quân và dân quân tự vệ !
Ngày 7-10, quân địch đã mở cuộc tấn công Thu - Đông của chúng. Bộ đội xâm lăng của quân cướp nước đã tiến đánh Việt Bắc. Với cuộc tiến công này, chúng mong tiêu diệt lực lượng ta, làm ta rã lòng kiên quyết kháng chiến của quân và dân ta. Chúng mong thực hiện âm mưu lập chính phủ bù nhìn, dùng người Việt đánh người Việt để chinh phục dân ta và lập lại nền thống trị của chúng.
Hỡi các tướng sỹ Việt Bắc !
Tất cả phải xốc tới mặt trận tiêu diệt từng bộ phận địch. Các đội du kích phải nhân dịp này mà cướp súng địch đánh lại địch, bổ sung thành những đội quân địa phương ngày càng mạnh. Tất cả phải đứng dậy, triệt để phá hoại các đường xá cầu cống, triệt đường tiếp tế của địch. Phải giúp dân triệt để làm vườn không nhà trống, không để một hạt thóc rơi vào tay quân thù. Phải phối hợp cùng dân chúng phòng gian, trừ gian. Việt Bắc phải anh dũng chiến đấu, làm cho quân địch bị nguy khốn và thất bại, để xứng đáng với truyền thống vẻ vang, để làm gương cho cả nước.
Hỡi các tướng sỹ toàn quốc !
Tiến công Việt Bắc chỉ là bước đầu của kế hoạch Thu- Đông của địch. Tất cả phải đề phòng ráo riết, hãy chiến đấu theo mệnh lệnh đã định để phối hợp với Việt Bắc.
Hỡi quân và dân Trung- Nam- Bắc !
Hãy kiên quyết chiến đấu để:
Bảo vệ Việt Bắc, Bảo vệ Tổ quốc, phá tan kế hoạch Thu- Đông của địch.
Tất cả tướng sỹ hãy dũng cảm tiến lên, tiêu diệt quân giặc Thực dân xâm lược! "
Nghe theo lời kêu gọi của vị Tổng tư lệnh quân đội nhân dân Việt Nam- Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Dưới sự chỉ huy tài tình của Trung ương Đảng và Hồ Chủ tịch. Quân và dân cả nước nói chung và quân và dân Đoan Hùng, Phú Thọ nói riêng đã anh dũng chiến đấu, chặn đánh thuỷ quân của Thực dân Pháp trên dòng Lô giang và đã làm thất bại thảm hại âm mưu tiến công Việt Bắc của chúng, lập nên chiến công vang dội.
2- Thất bại thảm hại ấy đã được phản ánh qua tư liệu của Thực dân Pháp trong trích đoạn báo cáo của Lơ- Giốt chỉ huy Tiểu đoàn 1 gọng kìm Commuynan của Bộ chỉ huy quân Pháp với nội dung như sau: " Ngày 24 -10, đoàn tàu xuôi theo sông Lô đã rơi vào một trận phục kích của pháo binh Việt Minh. Trận phục kích đã được họ bố trí tuyệt vời ở cả hai bờ sông Lô ngay tại Phủ Đoan ( Tức Đoan Hùng) chiếc LCM đã phải chịu hoả lực dữ dội nhất của súng liên thanh và đại bác 75 mm. Chiếc LCM số 4 mình đầy lửa vừa đi, vừa cháy rồi chìm nhanh dưới đáy sông Lô. Hoả lực Việt Minh quả là rất tập trung. Đây là thảm hoạ sông Lô"
( Trích dịch trong Boffenaine contre la Viet Bac par Trần Công Tường 1948 , trang 38-40 )
Đánh giá ý nghĩa to lớn của chiến thắng Sông Lô ngày 24 tháng 10 năm 1947, đồng chí Trường Chinh, cố Tổng bí thư Đảng CSVN lúc đó đã viết trên báo Sự Thật ngày 19/12/1947 như sau: "Những trận đánh vô cùng anh dũng của quân ta trên sông Lô và trên con đường Tuyên - Hà tuy chỉ tiêu diệt 1000 quân tinh nhuệ của địch nhưng đã khiến cho lính địch hoảng sợ, mất tinh thần, chẳng những nó làm sai kế hoạch của địch mà còn phá một phần kế hoạch tấn côngViệt Bắc. Giá trị của những trận Sông Lô chính là ở chỗ đó..."
Chiến thắng Sông Lô đã trở thành mốc son chói lọi trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta và sẽ mãi mãi là niềm tự hào và là nguồn động viên tinh thần vô cùng to lớn cho quân và dân Phú Thọ nói riêng và quân và dân cả nước nói chung trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa hôm nay và cả mai sau./.

Đặng Đình Thuận
Sở VH,TT & DL